DOĞU ANADOLU BÖLGESİ


Doğu Anadolu bölgesi kavimlere eski medeniyetler ev sahipliği yapmıştır. Hititlilere ve Urartulara kadar uzanan geçmişi bulunmaktadır. Van değince aklımıza bir gözü mavi bir gözü yeşil ve tüyleri beyaz olan Van kedisi gelir. Doğu Anadolu Bölgesinde Kürtçe ,Zazaca gibi birçok lehçe ve şive bulunmaktadır

Doğu Anadolu bölgesi müzik aletleri, bağlama, kaval, def, tulum, mey, klarnet ve akordeon sazlardır.
Doğu Anadolu bölgesi halk oyunları, Halay şeklindeki oyunlar ve bar oyunu oynanır.

Doğu Anadolu bölgesi doğal güzellikleri,Palandöken dağı, Golan kaplıcaları, Buzluk mağarası, Van gölü, Kurbanağa mağarası, Günpınar şelalesi, Levent vadisi, Krater göller ve Nemrut Dağı

Doğu Anadolu bölgesi tarihi güzellikleri, İshak paşa sarayı, Ahlat mezarlığı, mama hatun külliyesi,Ani harebeleri, Malabadi köprüsü Van kalesi, Hasankeyf Kalesi ve Veysel Karani Türbesi

Doğu Anadolu Bölgesine Özgü Lezzetler

Türkiye’nin diğer 6 coğrafi bölgesinde olduğu gibi Doğu Anadolu Bölgesinin de kendine has yöresel lezzetleri bulunmaktadır. Sebze yemeğinden et yemeğine, salata çeşitlerinden tatlılarına kadar Doğu Anadolu Bölgesi, kendini diğer bölgelerden ayırmaktadır. Genel olmanın dışında birde Doğu Anadolu Bölgesinin her bir şehrinin de kendine özgü yöresel yemekleri bulunmaktadır.

· Cağ Kebabı (Erzurum)
· Murtağa (Van)
· Karışık Kuru Dolması (Malatya)
· Kapama (Elazığ)
· Piti (Kars)
· Ekşili Malhuta Çorbası (Tunceli)
· Fasulye Yaprağı Köftesi (Malatya)
· Erzincan Lokumu
· Şalgam Dolması (Erzurum)
· Ekşili Kabak Dolması (Malatya)
· Ekşili Dolma (Erzurum)
· Erzincan Çorbası
· Malatya Pilavı
· Kiraz Yaprağı Köftesi (Malatya)
· Malatya Etli Tavası
· Van Pastası (Van)
· Erzurum Ketesi
· Çiriş Pilavı (Van)
· Şirince Tatlısı (Kars)
· Gebel Aşı Çorbası
· Kelecoş (Van)
· Kuzu Etli Pilav (Kars)
· Erişte Aşı (Kars)
· Katmer (Kars)
· Tandırda Kaz Çekmesi (Kars)
· Yapraklı Mantı (Kars)
· Ekşili Et (Kars)


Doğu Anadolunun Kıyafetleri
Doğu Anadolu Bölgesinin konumunun getirdiği etkilerden dolayı müzik ve oyunlarında görülen farklılıklar kıyafetlerinde de peştamalinden, çabulasından, Trabzon lastiğine kadar Torul ve Kürtün İlçelerinde Karadeniz etkisi görülürken Kelkit ve Şiran yöresinde ihram, tepelik gibi öğelerle Doğu Anadolu etkisi ağırlık kazanmaktadır.


Erkek Kıyafetleri

 Gömlek
İç don
Zıpka-Zıvga-Zıfka
Cepken-Kapalı yelek- Yelek-Cepken
Kışın aba-Ceket
Çarık-Yemeni veya kabaralı kundura
Fes veya kukulat
Kemer-silahlık veya kuşak
Yün çorap

· Aksesuarlar
gümüş hamaylı
pazvat
muska (gümüş kap içinde)
gümüş köstek


· Kadın Kıyafetleri
İç gömlek
İçlik entari (Mintan)
Üç etek
Göğüslük
Yelek
Sarka
Don (Tuman)
Tepelik veya fes
Şal kuşak
Yaşmak-Çember
Yün çorap
Çarık veya kabaralı kundura

· Aksesuarlar
gerdanlık,gümüş
Hamaylı
Şal peştamal


Doğu Anadolunun gelenek görenek ve adetleri

Doğum: Doğumdan sonra, özellikle erkek çocuk haberi verene, babası bahşiş verir. Yeni doğan
çocuğa akraba ve komşular hediye qötürür. Kırkı çıkmayan çocuk gelene- gidene fazla gösterilmez. Yeni doğan çocuk kırk gün boyunca yalnız bırakılmaz. Çocuk yalnız kalırsa,, çimdirilirken başına kırk kaşık su dökülerek çıkarılır. Nazar değmemesi için dualar okunur, altında üzerlik yakılır, üzerine muska, kurşun, mavi boncuk vs. dikilir. Çocuğun dişi çıkınca hedik pişirilir; komşu ve akrabalara dağıtılır.

Sünnet: Erkek çocukların oyun çağında kendini bilmeden sünnet ettirilmesi görüşü yaygındır. Aile,
kirve tutacağı kişinin sayılı ve varlıklı birisi olmasını ister. İlde kirvelik önemlidir ve akraba sınıfına girer. Çünkü kirve kirvenin dostudur, birbirinin hayrına şerrine koşarlar. Sünnetten bir hafta önce kirve tutulan kişiye koç, teke, tosun gibi hayvan veya bunlara eşdeğer hediye gönderilir. Kirve de çocuğa/ çocuklara hediye alır, masrafların bir kısmını karşılar.
Sünnet davul çaldırılarak yapıldığı gibi, mevlit okutturularak da yapılır. Sünnetten hemen sonra yemek yenir ve davetlilerin getirdikleri hediyeler, ad söylenerek orta yerde tepsi içerisinde toplanır. Hediye yerine para da atılır. Tören sona ereceği sırada çocuk babası ortaya çıkarak bütün malını, servetini Kirve ye hediye ettiğini söyler. Kirve de basit bir hediye alarak ötekini kirveme bağışlıyorum der. Artık bunlar birbirlerine kirve diye hitap ederler ve birbirlerinin eteklerine kan döktükleri için kız almamaya çalışırlar.

Cenaze: Ölüm haberi, Anadolu nun her yerinde
olduğu gibi, İlde de üzücü olur ve çabuk yayılır. Konu komşu, akraba ve yakınlar hemen yardıma koşarlar. Herkes durumuna ve yapabileceği işe göre ölü evine yahut ölü sahibine yardımcı olmaya çalışır. Erkekler odada, kadınlar varsa başka bir odada, oda yoksa aşhane gibi yerde toplanır.

Evlilik: Gençler erken yaşlarda evlendirilir. 13-14 yaşlarında evlenen kızlara çok rastlanır. Delikanlıların evlenme isteklerini ana ve babalarına açık açık
duyurmaları ayıp sayıldığından , bu isteklerini huzursuz davranışlarıyla ortaya koyarlar. Kızların bu şansı yoktur. Onlar evlenmeye eğilimli olduklarını ancak giyimlerine özen göstererek yada süslenerek sezdirirler.

Nişandan bir süre sonra damadın yakınlarından bir grup erkek, kızın babasına başlık parasını verir ve ondan düğün için izin isterler. Ev ev dolaşılarak, yakınlara, tanıdıklara düğün günü ilan edilir ve herkes düğüne davet edilir. Daveti yapan kişilere “okuyucu” denir. Düğüne okunanlar(çağrılanlar), çarşamba günü çeyiz bakmaya , cuma günü kına gecesine , cumartesi günüde düğüne giderler. Gelinin çeyizi evinde bir odaya serilerek davetlilere gösterilir. Buna “Çeyiz açma” denir. Kına gecesine yalnız kadınlar katılır. Gelin, annesinden başlayarak büyüklerin ellerini öper, daha sonra kadınlar türkü söyleyerek gelini oyuna kaldırırlar.

Doğu Anadolunun Halk oyunları

 Erzurum: Bar ve dadaş oyunları oynanır. Çalgılar
davul-zurna kadın oyunları türkülü oynanır. Sekme hoplama sıçrama belli figürlerdir.
Erzincan: Etrafı dağlık ovası baglıkır oyunlar Egin bölgesinde toplanmıştır. Eglence gecelerine herfene denir. Oyunlar genellikle türkülüdür. Divangarip hoyratkerem yaygındır. Halay türü oyunlar oynanır ve davul zurna klarnet vs. eşlik eder.

Elazığ: Çayda çıra ile meşhurdur. Halay üçayak
tanzara zeybek oynanmaktadır. Çalgıları davul zurna çıgırtma bağlama klarnet def vs. dir. Ağır havalar yüksek havalar şıkıdımlar halk müsikisidir. Harput ağzı Harput mayası Harput hoyratı meşhurdur.

Bitlis Van Bingöl: Halay türü oyunları. Hakkari halay türü oyun. Özelliği sola doğru halay yürüyüşü.

 Doğu Anadolu Bölgesi El sanatları

Halı
Kilim
Heybe
Keçe
Çorap ve Eldiven
Çömlekçilik
Bakırcılık

Leave a Reply